بررسی نگاره پرنده در منسوجات از دوره ایلخانی تا پایان صفوی

لباس از دیرباز بخشی از پیکره فرهنگی هر قوم و ملیت انسانی بوده است که همواره در پیوندی نزدیک با اندیشه و باورهای آن جامعه بوده است. در این میان نقوش تزئینی به کار رفته در منسوجات و البسه در بیان اندیشه ها و عقاید طراح و به تبع آن سلیقه ی پوشنده نیز نقش مهمی را ایفاء می¬کنند. نقش پرنده یکی از مهم¬ترین نقوشی است که همواره مورد توجه طراحان بوده است و در غالب آثار هنری ایران، به ویژه منسوجات به وفور دیده می¬شود. نظر به این که نقش پرنده با وجود دارا بودن مفاهیم نمادین و اساطیری خاص خود تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته ، پژوهش حاضر، پیرامون این عنصر¬ مهم یعنی نقش پرنده در تزئینات منسوجات ایرانی صورت پذیرفته است. معرفی و شناساندن سیر تحول و تغییر نگاره¬ی پرنده در منسوجات ایلخانی تا پایان صفوی ، هم چنین بررسی سیر تغییرات و تحولات به وجود آمده در این نقش در بازه¬ی زمانی مذکور از اهداف این پژوهش می باشد . شیوه ی پژوهش حاضر تاریخی و توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری مطالب به روش مطالعات کتابخانه¬ای انجام گرفته است. نتایج حاصل از بررسی کتاب ها ، اسناد ، تصاویر و نمونه¬های موجود از منسوجات در موزه های جهان نشانگر آن است که طراحی نقوش در دوره اسلامی به دلیل پیوندهای تنگاتنگ میان شاخه های مختلف هنری بر روی هم تأثیر گذار بوده اند. در آثار دوره تیموری تا دوره صفوی نقش پرندگان عمدتاً تحت تأثیر موضوعات داستانی و عاشقانه قرار گرفته بود و در دوره صفوی شاهد اوج استفاده از نقوش متنوع پرندگان در منسوجات را شاهد هستیم. پرندگان در دوره اسلامی با ظرافت بیشتر و طبیعی¬تر ترسیم می شدند. در دوره ایلخانی در تزئین پارچه ها از ترکیب¬بندی هایی با نوارهای افقی و گاهی عمودی استفاده می¬شده¬است و در دوران صفوی نیز شاهد به کارگیری این نگاره همراه با نقوش اسلیمی به حالت چرخشی هستیم.